Türkiye'de Yat Brokerliği

1. Türkiye’de satın alma süreci nasıl işler?

Önce ihtiyaçlarınıza uygun yatları kısa listeye alırsınız; ardından Bodrum, Göcek, Marmaris veya İstanbul’da görme/inceleme randevuları planlarız. İlerlemek isterseniz yazılı teklif verir, MOA (Memorandum of Agreement) imzalar, kaporayı bağımsız bir emanet (escrow) hesabına yatırır ve survey (ekspertiz) ile deniz denemesi (sea trial) randevusu alırız. Çoğu alıcı ayrıca karaya alma (haul-out), motor yağı analizi ve arma/elektronik kontrolleri ister; böylece sonradan sürpriz yaşanmaz.

Survey’den sonra gerekli düzeltmeler veya fiyat ayarlamaları konusunda anlaşır, ardından temiz bir Satış Senedi (Bill of Sale) ile kapanışa geçeriz; mevcut bayraktan terkin yapılır ve yeni tesciliniz düzenlenir. Evraklarda KDV/VAT durumunu teyit eder, gerekirse CE veya RCD uygunluğunu kontrol eder, sigortayı bağlar ve tercihiniz olan marinaya teslimi planlarız. Bedel ve mülkiyet devri aynı gün escrow üzerinden gerçekleşir; yatı güvenle teslim alır ve seyire çıkarsınız.

2. Yabancı olarak Türkiye’den yat alıp Türkiye dışında tutabilir miyim?

Evet. Türkiye’deki yat brokerliğimiz aracılığıyla yat satın alabilir, bağımsız escrow ile kapanışı yapıp tekneyi ihraç edebilir veya AB’ye, Akdeniz’e ya da Körfez’e seyredebilirsiniz. Kullanım senaryonuza uygun bayrak/tescil planlarız, sigortayı ayarlarız, gerekirse profesyonel teslim (delivery) ekibi ayarları ve rota üzerindeki bağlama yerlerini rezerve ederiz. Kapanış paketinde temiz Bill of Sale, mevcut bayraktan terkin, noter onaylı mülkiyet evrakları ve güvenle ayrılmanız için bir teslim dosyası bulunur.

Vergi ve mevzuata dikkat edin. Yatı Türkiye’den doğrudan çıkarırsanız statü ve yapıya bağlı olarak KDV’den kaçınmak mümkün olabilir; ancak AB sularına girişte tekne “VAT paid” değilse ithalat KDV’si doğabilir. AB’ye ithal etmeyi planlıyorsanız CE/RCD uygunluğunun denetlenip belgelendirilmesi gerekir. Türkiye’deyken Transit Log ile seyredersiniz; biz de gümrük ihracı, clearance ve Rodos, Kos veya Kıbrıs gibi limanlar üzerinden teslim/rota planını marina rezervasyonlarıyla birlikte yönetiriz.

3. Fiyata VAT/KDV dâhil mi?

Bazen evet, bazen hayır. Türkiye’deki ilanlarda Türk tescilli tekneler için “VAT paid”, “VAT not paid” veya KDV durumu net yazılmalıdır. AB’de seyir ya da ithalat planlıyorsanız “VAT paid” olması değerlidir; genellikle yeniden ithalat KDV’si ödemezsiniz. Yat “VAT not paid” ise, planlarınıza en uygun yolu haritalandırır, sonradan sürprizleri önleriz.

İmza öncesi vergi durumunu belgeler, faturalar ve sicil kayıtlarıyla doğrularız. İhracat için alıyorsanız, mümkün olan yerde kapanışı sıfır oranlı (zero-rated) satışa uygun yapılandırabiliriz. Yatı ticari işletecekseniz VAT/KDV’nin ticari kodlama, charter lisanslaması ve seçeceğiniz bayrakla ilişkisini açıklarız. Amaç basit: gizli vergi riski olmadan, kullanımınıza uygun temiz bir belge zinciri.

4. Bağlanmadan önce hangi kontrolleri yaptırmalıyım?

Her zaman bağımsız bir deniz surveyoru tutun ve deniz denemesi planlayın. İyi bir survey; gövde/struktur, motorlar, jeneratörler, elektrik, tesisat, dümenleme, emniyet ekipmanı ve GRP’de nem ölçümlerini kapsar. Yelkenlilerde arma kontrolü ve yelken durumu raporu eklenir. Büyük motor yatlarda motor yağı ve şanzıman analizleri, boroskop kontrolleri ve panolarda termal görüntüleme önerilir.

Surveyor’un tahrik sistemi, thruster’lar, anotlar, thru-hull’lar, dümen ve gövdeyi inceleyebilmesi için karaya alma randevusu alırız. Fotoğraflı yazılı rapor ve “punch list” alırsınız; bunu düzeltmeler veya adil fiyat revizyonu için kullanırız. Yat charter’a çıkacaksa, Türkiye veya AB’de ticari standartlara geçiş için ön kodlama (pre-coding) kontrolü de düzenleyebiliriz. Sağlam due diligence para kazandırır ve yeniden satış değerini korur.

5. Türkiye’de yat alımı için finansman bulabilir miyim?

Deniz finansmanı mevcut, ancak yabancılar için seçenekler daha sınırlıdır. Pek çok uluslararası alıcı, başka varlık teminatlı özel banka kredileri kullanır veya nakit öder. Finansman isterseniz, yerleşik olmayanlarla çalışan kreditörlerle tanıştırır; MOA ve kapanış takviminin banka gerekleriyle uyumunu sağlarız. Ciddi görmeler ve teklif kabulünde escrow kaporası için fon kanıtı hazır bulundurun.

Yatı charter’a koyacaksanız, kreditör iş planı, gelir projeksiyonu ve sigorta teyitleri isteyebilir. Bazı siciller/bayraklar ipotek ve imtiyazlı rehin kurallarına sahiptir; bunu deniz hukuku avukatı ve bankayla koordine ederiz. Evrakı sıkı tutar, fon-mülkiyet-tescilin kapanış gününde sorunsuz hizalanmasını sağlarız.

6. Yatı nasıl tescil (bayrak) ederim?

Önce kullanım amacınızı belirleyin; özel ve ticari bayrakların kuralları farklıdır. Mürettebat gerekleri, güvenlik kodları, survey döngüleri ve seyir bölgelerini anlamanız için Türk bayrağını popüler uluslararası sicillerle karşılaştırmanıza yardımcı oluruz. Özel kullanımda süreç daha hafiftir. Türkiye’de charter için genellikle Türk bayrağı ve yerel charter lisansı gerekir.

Kapanışta mevcut bayraktan terkin, temiz Bill of Sale düzenlenmesi ve seçtiğiniz sicile yeni tescilin dosyalanması işlemlerini yürütürüz. Gerekirse malik şirket kurulumu, radyo lisansı ve carving/marking notları dâhildir. Tekne AB’ye girecekse CE/RCD uygunluğunu kontrol eder ve gümrük evrakını hazırlarız. Sigorta ve marina check-in için tüm bayrak/tescil belgeleri tek klasörde ve net bir zaman çizelgesiyle size teslim edilir.

7. Süregelen maliyetler nelerdir?

Bağlama/marina ücretleri, sigorta, rutin servis ve kış işleri için bütçe ayırın. Mürettebatsız sade bir özel program makul maliyetliyken, 25–35 m ve mürettebatlı bir yat küçük işletme gibidir. Kabaca birçok malik yıllık işletme gideri olarak yat değerinin %8–12’sini planlar; kesin rakamlar boy, yaş ve seyir miktarına bağlıdır.

Yatınıza özel bir çalışma bütçesi çıkarırız: motor bakımı, antifouling, anotlar, jeneratör saatleri, tik bakımı, elektronikler ve emniyet ekipmanı kalemleriyle. Gerekirse mürettebat maaşları, refit rezervi ve beklenmedik onarımlar için pay eklenir. Türkiye’deki yat yönetimimizle Bodrum, Göcek, Marmaris veya İstanbul’da planlı tersane süreleri, onaylı tedarikçi fiyatları ve aylık raporlarla maliyetler öngörülebilir olur.

8. Giderleri dengelemek için yatı charter’a verebilir miyim?

Çoğu zaman evet; fakat kurallar kritik önemdedir. Türk sularında ticari charter genellikle Türk bayrağı, ticari kodlama ve yerel charter lisansı gerektirir. Bazı yabancı bayraklar Türkiye dışında veya belirli bölgelerde charter yapabilir; ancak Türkiye içinde özel yabancı bayraklı bir yat charter yapamaz. Seyir planınıza uygun, hukuka ve bayrağa uyumlu bir charter stratejisi kurarız.

Charter mantıklıysa, profesyonel bir ilan hazırlar, piyasaya uygun tarifeler belirler, talepleri, APA’yi ve turnaround kontrol listelerini yönetiriz. Ekip eğitimi ve misafir deneyimi kritiktir; tekrar eden misafirler kârlılığı taşır. Bakım pencerelerini charter haftaları etrafında planlar, teknenin üst düzeyde kalmasını sağlarız. Akıllı bir charter yönetimi, yeniden satış değerini zedelemeden maliyetleri dengeleyebilir ve ileride alıcı havuzu yaratabilir.

9. Fiyatta anlaştıktan sonra teslimi ne kadar hızlı alabilirim?

Çoğu alıcı, survey randevuları, karaya alma uygunluğu ve evrak hızına bağlı olarak 2–6 hafta içinde teslim alır. Tarihleri erken kilitler, surveyor’u koordine eder, tersaneyi rezerve eder, escrow’u açar ve sicil özetlerini toplarız; son dakika sürprizlerini önleriz. Yat “turnkey” durumdaysa ve evrak zinciri temizse, bu aralığın hızlı ucunda kapanış yapabiliriz.

Survey dikkat isteyen kalemler çıkarırsa, onarımlar veya fiyat ayarlığı müzakere eder ve gerçekçi bir takvimde ilerleriz. Eşzamanlı olarak Bill of Sale, terkin, yeni bayrak tescili, sigorta bağlama ve teslim planını hazırlarız. Kapanış gününde bedel ve mülkiyet escrow üzerinden el değiştirir; anahtarlarınızı alır, tekneyi seçtiğiniz marinaya seyreder veya naklederiz.

10. Seyir evrakı — Transit Log, sigorta ve yerel kurallar

Türkiye’ye girişte bir giriş limanında işlemleri yapar, Transit Log alır ve mürettebat değişiklikleri ile önemli hareketlerde güncel tutarsınız. Tekne evrakı, radyo lisansı ve sigortayı yanınızda bulundurun; yüksek sezonda Bodrum, Göcek, Marmaris veya İstanbul marinalarını önceden arayın. Boğazlar/geçitlerde VTS talimatlarına uyun, trafik ayrım düzenine saygı gösterin ve VHF 16’da dinlemede kalın.

Çevre kuralları sıkı uygulanır: pis su alım (pump-out) istasyonlarını kullanın, makbuzları saklayın ve koruma altındaki koylarda siyah su deşarjından kaçının. Birçok marina bağlama öncesi üçüncü şahıs mali mesuliyet (liability) sigortası ister. Yerel hız limitleri, koruma bölgelerindeki demirleme kısıtları ve Türkiye’de ilk günden itibaren sorunsuz seyir için iyi uygulamalar hakkında sizi bilgilendiririz.